'De prijs van het keurmerk'

In de jaren ‘90 van de vorige eeuw werd voor sommige marktpartijen duidelijk dat consumenten de status van een vissoort moeilijk konden beoordelen. Er waren zorgen over de visserij. Zijn al die bestanden niet overbevist en raakt de zee leeg? Natuurlijk waren er wetenschappelijke gegevens, maar voor een leek was dat allemaal slecht te begrijpen.
 
Unilever - toen nog een grote speler in de vis - zag in dat er iets nodig was om consumenten op eenvoudige wijze te informeren. Zo ontstond in 1997 het MSC-label in samenwerking met het WWF (Wereldnatuurfonds). Marine Stewardship Council (MSC): het klonk goed en het label moest op de verpakking komen als vis voldeed aan de duurzaamheidscriteria. De reacties vanuit de sector waren gemengd; visverwerkers zagen er wat in, vissers veel minder.

Het heeft een tijd geduurd, maar uiteindelijk hebben veel visserijen het initiatief toch gevolgd en het label daar waar mogelijk behaald. Niet alle visserijen kunnen dit. Vooral voor kleine visserijen is het niet eenvoudig vanwege de kosten en de noodzaak voor voldoende wetenschappelijke data. Toch ligt er nu volop vis met het label in het schap.
 
Simpel en toch complex
Het label is simpel, maar de criteria zijn redelijk complex. Een lastig punt is de beoordeling van het visserijbeheer. Dit is deels een zaak van de visserij. Bijvoorbeeld, hoeveel wordt er gevist, hoe vaak en waar? Dat kun je zelf managen. Maar het is ook een zaak van overheden. Visbestanden kennen vangstquota - zijn dus beperkt - en overheden stellen die quota vast. In principe op basis van wetenschappelijke adviezen.
 
Maar wat nu als dat niet conform gaat vanwege politieke overwegingen? Dit zien wij nu met makreel gebeuren. IJsland, Faeröer Eilanden, Noorwegen en de Europese Unie (EU) vissen op hetzelfde bestand en moeten dus samen beheren. De wetenschappers berekenen de omvang van de taart en daar zijn de staten het wél over eens. Maar vervolgens vindt met name Noorwegen dat haar aandeel in de taart groter hoort te zijn dan is afgesproken, omdat er meer makreel in de Noorse wateren zou zijn. Noorwegen heeft het eigen quotum daarom eenzijdig verhoogd. Het gevolg: in totaal vangen we meer dan de taart en dat leidt tot de status ‘slecht beheer’ en vervolgens tot verlies van het MSC-label.
 
De EU is hier niet schuldig aan, want het houdt zich aan het afgesproken aandeel van de taart. Desalniettemin haken kopers in de EU af omdat zij zich gecommitteerd hebben aan duurzame vis. Zowel EU-vissers als -verwerkers betalen de prijs. Terwijl de staten hun politieke hakken in het zand houden omdat niemand iets wil toegeven, glipt de markt ons tussen onze vingers. Ondanks grote druk vanuit het bedrijfsleven om tot een politieke oplossing te komen, is die er nog steeds niet.
 
De visserij is in essentie duurzaam. Er is in geïnvesteerd en is vele jaren een voorbeeld geweest van hoe het moet. Het halen van het MSC-keurmerk heeft een hoge prijs, het verlies van het label blijkt nog duurder.

Guus Pastoor

Guus Pastoor is voorzitter van de Visfederatie – de Nederlandse organisatie voor de visverwerkende industrie en visgroothandel. Guus heeft al meer dan 25 jaar ervaring in de vissector. Hij is voorzitter van de Europese koepelorganisatie AIPCE-CEP en het Agrarisch Import Platform en is lid van diverse andere besturen, waaronder het Nederlands Visbureau. Guus is geboren in Rotterdam en afgestudeerd aan de Erasmus Universiteit.